Kultura w Poznaniu

Muzyka

opublikowano:

Skrzypcowe laboratorium

Przed nami 15. Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego. Kto zagra i jaka muzyka zabrzmi? Wielkie święto muzyki skrzypcowej rozpocznie się w Poznaniu 8 października.

. - grafika artykułu
Soyoung Yoon - zwyciężczyni Konkursu im. H. Wieniawskiego w 2011 r. - wystąpi podczas Koncertu Inaugurującego tegoroczną edycję

Kiedyś dużo mówiono o szkołach narodowych. Dziś artystyczny kosmopolityzm jest normą i dotyczy również stylu gry. Maxim Vengerov powiedział, że przed laty szybko można było rozpoznać, z jakiej szkoły narodowej dany skrzypek się wywodzi. Wystarczyło go podsłuchać przez drzwi sali, gdzie ćwiczył. Teraz nie jest to tak oczywiste. Młodzi ludzie jeżdżą po świecie, pedagodzy też, wszyscy mają dostęp do gigantycznego wyboru nagrań. Tradycje się przemieszały. Z globalnej wioski rekrutują się uczestnicy tegorocznego konkursu, co jednak nie musi oznaczać nudnej uniformizacji. Do czteroetapowych rozgrywek zakwalifikowało się 48 skrzypków. Ich ostateczna liczba będzie znana, kiedy konkurs się rozpocznie. Reprezentują oni następujące kraje: Polskę (10), Japonię (9), Rosję (4), Koreę Południową (3), Ukrainę (3), Francję (3), USA (3), Kazachstan (2), Chiny (2) Izrael (1), Azerbejdżan (1), Kanadę (1), Nową Zelandię (1), Niemcy (1). Czworo skrzypków podało podwójną narodowość: Rosja/Szwajcaria, Tajwan/USA, Rosja/Grecja, Gruzja/Turcja.

Jakie nurty wielkiej rzeki można rozpoznać w programie konkursu? Składa się on z czterech etapów, które były poprzedzone sesjami preselekcyjnymi w Kanadzie, Szwajcarii, Japonii i Polsce. To nierozstrzygalny dylemat: czy program ma być zestawem koncertów-recitali, na których gra się całe utwory, czy raczej ma być laboratorium, dać szansę każdemu skrzypkowi pokazać się od wielu stron: wirtuoza, polifonisty, epika i liryka. W tym roku program poszedł w stronę laboratoryjną. 

Ćwiczyć głową - nie palcami

Pierwszy etap będzie głównie wirtuozowski. Skrzypkowie przejdą przez test kaprysów Wieniawskiego i wybiorą jedną pozycję spośród jego polonezów, Wariacji op. 15, Scherzo-Tarantelli lub Fantazji na tematy z opery Faust Gounoda. Inne dzieła do wyboru skomponowali: Ysaÿe (III sonata Ballada), znakomity podpatrywacz techniki Paganiniego Heinrich Wilhelm Ernst (Grand Caprice na temat Schuberta) i Natan Milstein, magik z Odessy, który zalecał swoim uczniom, by ćwiczyli głową - nie palcami (Paganiniana). Jedynym na konkursie utworem skomponowanym w XXI wieku jest nawiązujący do form barokowych cykl wariacji La Follia Krzysztofa Pendereckiego. Program pierwszego etapu dopełnia jedna z części wybranej sonaty Beethovena i Romans D-dur bądź jeden z Mitów Karola Szymanowskiego, który sam skrzypkiem nie był, ale potrafił wydobyć ze skrzypiec barwy i nastroje, których istnienia przed Szymanowskim nie podejrzewano.

Drugi etap będzie liryczno-sonatowy. Każdy uczestnik wykona dowolny utwór z fortepianem, autorstwa Fritza Kreislera (1875-1962) - wiedeńczyka uwielbianego za słodycz i elegancję stylu gry oraz kompozycji, a także filantropa wspomagającego sieroty i rannych w I wojnie światowej. Inne liryczne utwory do wyboru należą do żelaznego repertuaru wiolinistycznego: Medytacja P. Czajkowskiego, Après un reve G. Faurégo, Medytacja J. Masseneta, Wokaliza S. Rachmaninowa, Legenda Wieniawskiego. Sonaty wieńczą etap drugi. Do wyboru są utwory m.in. Brahmsa, Schumanna, Bartóka, Griega. Ciekawe, że wirtuozi skrzypiec raczej sonat nie pisywali. To zadanie dla kompozytorskich powieściopisarzy, a wirtuozi byli zazwyczaj pisarzami nowel lub poetami. 

Studentka Wieniawskiego

Trzeci etap jest mozartowski, z Orkiestrą Amadeus pod dyr. Agnieszki Duczmal. Uczestnicy zagrają po jednej części koncertów G-dur, D-dur i A-dur oraz z altówką I część Sinfonii Concertante Es-dur. Bardzo nietypowo etap zamknie wykonanie jednej z części partit i sonat Jana Sebastiana Bacha. Dotychczas muzyka Bacha wykonywana była na pierwszym etapie.

Czwarty etap to gala koncertowa. Finaliści wybierają jeden z dwóch Koncertów Wieniawskiego: fis-moll lub d-moll, oraz jeden z 10 słynnych koncertów skrzypcowych: Beethovena, Brahmsa, Brucha, Dvořáka, Karłowicza, Prokofiewa, Sibeliusa i Szymanowskiego. W tegorocznej edycji zrezygnowano z Koncertu Czajkowskiego, a włączono po raz pierwszy I Koncert D-dur Paganiniego oraz II Koncert Karola Lipińskiego (1790-1862) - estradowego rywala Paganiniego i opiekuna talentu Wieniawskiego.

Konkurs rozpocznie koncert inauguracyjny w Auli Uniwersyteckiej 8 października o godz. 19. Zabrzmi Adagio na smyczki z III Symfonii Krzysztofa Pendereckiego, Koncert skrzypcowy D-dur Ludwiga van Beethovena i VII Symfonia Antonína Dvořáka. Gra Die Deutsche Kammerphilharmonie Bremen pod dyrekcjąKrzysztofa Pendereckiego. Solistką będzie Koreanka Soyoung Yoon, która wygrała konkurs w 2011 roku. To studentka Shlomo Mintza i Idy Haendel. Ale też Carla Flescha i Dorothy DeLay. Vieuxtempsa i Ysaÿe. Viottiego, Vivaldiego i - Wieniawskiego. 

Jolanta Brózda-Wiśniewska

  • 15. Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego
  • 8-23.10