Kultura w Poznaniu

Książki

opublikowano:

Barańczak o Białoszewskim u Raczyńskich

Dyskusja i koncert złożą się na poznańską premierę książki "Język poetycki Mirona Białoszewskiego. Wydanie drugie rozszerzone". Wiersze poety zaśpiewa Asi Mina. Wszystko to w najbliższą środę w Bibliotece Raczyńskich.

. - grafika artykułu
Spotkanie wokół książki Stanisława Barańczaka "Język poetycki Mirona Białoszewskiego' - w środę w Bibliotece Raczyńskich

"Aspekty wyższe pojawiają się w tej poezji z reguły jako obiekt polemiki lub szyderstwa (...). Podmiot tekstów Białoszewskiego wybiera natomiast (też zresztą nie traktując ich z jednoznaczną aprobatą) bieguny języka nieukształtowane, niższe, niedojrzałe, peryferyjne, jakby w zgodzie ze zdaniem Gombrowicza: Piękność to Niższość" - pisał Stanisław Barańczak w książce "Język poetycki Mirona Białoszewskiego", opublikowanej po raz pierwszy przed ponad czterdziestoma laty.

Dziecięcy, mówiony, potoczny

Książka napisana była jako rozprawa doktorska Barańczaka pod kierownictwem prof. Jerzego Ziomka na poznańskiej polonistyce na UAM w 1973 roku. Ukazała się wówczas w nakładzie ledwie tysiąca egzemplarzy, ale stała się jednym z najważniejszych dzieł podejmujących trud analizy twórczości Białoszewskiego. Sam Barańczak miał się wówczas rychło stać jednym z najważniejszych współczesnych poetów, ale i interpretatorów poezji, jednym z filarów życia intelektualnego i literackiego - choć system komunistycznej opresji robił, co mógł, by jego znaczenie umniejszać. Rozpatrując twórczość autora "Pamiętnika z Powstania Warszawskiego" Barańczak poddawał ją analizom w trzech aspektach: podążaniu  "w stronę języka dziecięcego", a potem "mówionego" i "potocznego".  Takie też były części składowe jego głośnej książki - i doktoratu.

Teraz, po ponad czterech dekadach, staraniem wrocławskiego Wydawnictwa Ossolineum (na czele którego stoi blisko związany z naszym miastem poeta Dariusz Sośnicki) ukazało się drugie, znacząco poszerzone wydanie tej książki. Rzecz została bowiem wzbogacona, w formie aneksu, o jedenaście późniejszych tekstów Stanisława Barańczaka na temat różnych aspektów twórczości Białoszewskiego - temat ten powracał bowiem w jego krytycznej refleksji (i zabawach literackich) wielokrotnie. Otrzymaliśmy oto ponad czterystustronicową księgę, będącą imponującą monografią wszelakiej (nie tylko poetyckiej) twórczości autora "Obrotów rzeczy" i "Donosów rzeczywistości".

Książka ukazała się w zapoczątkowanej niedawno serii Sztuka Czytania, a autorem wyboru, opracowania i posłowia jest Adam Poprawa.

Z tajnego dziennika

Ponieważ Poznań jest miastem szczególnie istotnym w biografii Stanisława Barańczaka właśnie tutaj, w Bibliotece Raczyńskich, w najbliższa środę odbędzie się uroczysta promocja tego wydawnictwa. Rzecz jest szczególnie warta uwagi zarówno z uwagi na sam temat spotkania, jak i na interesujący program środowego wieczoru. Organizatorzy przekonują, że będzie on "znakomitą okazją do rozmowy o literaturoznawczym dorobku poznańskiego twórcy i do przyjrzenia się wpływowi, jaki Barańczak wywarł na recepcję Białoszewskiego", a także o tym jak znaczącej językowej rewolucji dokonał ten ostatni w literackiej polszczyźnie.

Spotkanie poprowadzi Justyna Sobolewska - osoba nieprzypadkowa. Jest nie tylko znaną i popularną dziennikarką, zajmującą się literaturą, związaną z tygodnikiem Polityka, ale też... bohaterką twórczości Białoszewskiego. Poeta wspominał o niej wielokrotnie w swoim (wydanym przed pięcioma laty) "Tajnym dzienniku". Rodzice Sobolewskiej byli bliskimi przyjaciółmi poety, toteż ten wielokrotnie pisze w swoich zapiskach o ich córce. Po raz pierwszy, gdy miała ledwie trzy lata: "Z tymi, którzy przybyli samolotem, przyszła córeczka w wieku Justynki. Gruba, silna. Podarła Justynce Koziołka Matołka, oderwała od czegoś dzwonek. Justynka cierpliwie to zniosła"...

W poznańskiej rozmowie w Bibliotece Raczyńskich udział wezmą: Jerzy Kandziora - profesor nadzwyczajny w Pracowni Poetyki Teoretycznej Instytutu Badań Literackich PAN, Adam Poprawa - poeta, prozaik, historyk literatury, pracownik naukowy Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Elżbieta Winiecka - adiunkt na UAM, redaktor "Poznańskich Studiów Polonistycznych. Serii Literackiej".

Biało!

Dorobek Mirona Białoszewskiego do dziś inspiruje młodych twórców. Także muzycznych. Wystarczy wspomnieć wydany przed dwoma  laty, przez oficynę Bołt, piękny, czteroczęściowy, a sześciopłytowy, box "Białoszewski do słuchu". Słyszymy tam samego poetę interpretującego i melorecytującego swoje utwory, ale też ich współczesne opracowania, których dokonali ważni współcześni artyści: Patryk Zakrocki, duet Mikrokolektyw i Marcin Staniszewski. Ukazała się też kilka lat temu płyta z kompozycjami Mateusza Pospieszalskiego do "Pamiętnika z Powstania Warszawskiego".

Szczególna, również w powyższym kontekście, jest wydana także przed dwoma laty przez Bołt, płyta "Biało", którą nagrała Asi Mina. To absolutnie odkrywcze, pełne uroku, abstrakcyjne muzykowanie / słuchowisko, zarazem wyraźnie nawiązujące do autorskich dokonań Białoszewskiego. Płyta, jak to bywa z istotnymi wydawnictwami w naszym kraju, nie spotkała się niemal z żadną reakcją mediów - warto więc skorzystać z okazji, bo artystka wystąpi w środę w Bibliotece Raczyńskich.

Asi Mina naprawdę nazywa się Joanna Bronisławska i od lat funkcjonuje na marginesie muzycznej sceny, w jej najciekawszym zakątku. Współpracowała ze swoim bratem, Wojtkiem Kucharczykiem w zespołach Mołr Drammaz i The Complainer, ale też nagrywała świetne własne płyty: "Wszystko mam! Tylko gdzie?", "Wybiegły!" czy "Jest lekcja, jest temat" - eksperyment nagrany podczas prowadzonych przez siebie lekcji muzyki, a dołączony do jednego z numerów magazynu Glissando.

Tomasz Janas

  • Premiera książki Stanisława Barańczaka "Język poetycki Mirona Białoszewskiego. Wydanie drugie rozszerzone"
  • Biblioteka Raczyńskich
  • 14.12
  • g. 17-18.30 - panel dyskusyjny "Słowianka rzeczywistocha, czyli Barańczak czyta Białoszewskiego". Rozmawiają: Jerzy Kandziora, Adam Poprawa, Elżbieta Winiecka. Prowadzenie Justyna Sobolewska
  • g. 18.45-19 Asi Mina, słowo wstępne do projektu "Biało"
  • g. 19-20 Asi Mina, "Biało" - koncert
  • wstęp wolny