Filip Springer na swoim profilu facebookowym nazywa Chamstwo najważniejszą książką o polskiej historii ludowej. A do tego pięknie napisaną. Zgierski z Dwutygodnika - zwraca uwagę na fakt, że Pobłockiemu udało się coś niebywałego, albowiem spośród utrwalonych narracji dotyczących ekonomicznego aspektu eksploatacji chłopa wydobyć perspektywę ludzką, osobistą. Kinga Dunin natomiast zauważa, że książka antropologa skupia się na skutkach długotrwałej przemocy, tak fizycznej jak i psychicznej, na ciele zbiorowości. Gdybyśmy jednak chcieli jednym słowem określić tematykę najnowszej propozycji Pobłockiego - czy to możliwe? Oczywiście. Chamstwo to książka o niewolnictwie. Jednak nie tym wpisanym w kolonializm europejskich mocarstw, od którego zdążyliśmy się odżegnać, i, zdystansowani, oznajmić -  "to nie o nas i nie u nas". Mowa o niewolnictwie przemilczanym, w którym niewolnikami byli chłopi i chłopki funkcjonujący w systemie pańszczyzny, czyli tym, na którym opierała się ekonomia Rzeczpospolitej szlacheckiej. Wyzysku, który nijak nie koresponduje z wizją historyczną opartą o narodowe mity oraz koncepcją Polski jako przedmurza chrześcijańskiej cywilizacji.

Pobłocki stara się oddać wierny obraz stosunków między klasą posiadających i posiadanych, a więc szlachtą i chłopstwem na przestrzeni kilku stuleci. Począwszy od XVI, "złotego wieku" Rzeczpospolitej, aż do utraty przez nią państwowości i pełnego zrywów narodowych (i nie tylko) wieku XIX. Ukazuje sposób, w jaki historia zadawanej i doświadczanej wówczas przemocy wpływa na współczesne napięcia społeczne. Dopuszcza do głosu tych, którzy wcześniej mieli jedynie słuchać. Demitologizuje to, co poprzez nauczanie historii w szkołach, religię, a w końcu kulturę i politykę stało się wiodącą narracją na temat naszej przeszłości.

Kacper Pobłocki (ur. w 1980 roku) to antropolog, publicysta, aktywista miejski i pracownik naukowy Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Głównym obszarem jego zainteresowań naukowych jest antropologia i socjologia miast. Autor książek takich jak Anty-bezradnik przestrzenny: prawo do miasta w działaniu (wraz z Maciejem Wudarskim i Lechem Merglerem), Architektura niezrównoważona czy Kapitalizm. Historia krótkiego trwania (książka została wyróżniona Nagrodą "Economicusa"). Swoje eseje publikował na łamach magazynu "Pismo", "Przekroju" czy Dwutygodnika. Drugi z gości CK Zamek wydaje się dla Pobłockiego rozmówcą wręcz idealnym. Przemysław Czapliński to literaturoznawca, krytyk, a w tym przypadku przede wszystkich znawca mitów i fantasmagorii narodowych. Tym, w jaki sposób konstruujemy przeszłość, aby odpowiadała teraźniejszości, zajmuje się od lat, o czym mogliśmy przeczytać m.in. w Polsce do wymiany, Nowoczesności i sarmatyzmie czy Resztkach nowoczesności.

Jacek Adamiec

• spotkanie z Kacprem Pobłockim i Przemysławem Czaplińskim wokół książki Chamstwo, z cyklu Zamek Czyta
• 10.10, g. 16
• Sala Wielka CK Zamek
• bilety: 5 zł
• transmisja online: Facebook CK ZAMEK i Zamek Czyta

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2021