Mural prezentujący postać Małego Księcia i Róży widnieje na ścianie budynku przy ulicy Ogrodowej 5, niedaleko parku przy Starym Browarze. Jego pomysłodawcą jest Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych "Otwarte Drzwi", a autorem i wykonawcą - prezes zarządu stowarzyszenia Sławomir Wrembel wraz z uczniami Niepublicznej Szkoły Podstawowej

"Otwarte Drzwi".

Choć na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że walory estetyczne są najważniejszym powodem powstania muralu, w tym przypadku odgrywają drugorzędną rolę. Projekt powstał dzięki wygranej w konkursie "Niepełnosprawni siłacze" organizowanym przez firmę Aquanet. Warto o tym wspomnieć, gdyż dogłębne zrozumienie i poznanie celu, jaki przyświecał inicjatorom tego dzieła będzie możliwe dopiero wtedy, kiedy przyjrzymy się roli pełnionej przez instytucje pozarządowe i wartościom, które realizują.

Ich celem jest zaspokajanie potrzeb obywateli oraz troska o dobro wspólne społeczeństwa. Dlatego organizacje obywatelskie działają non-profit, co oznacza, że nie prowadzą działalności gospodarczej. Stowarzyszenia zazwyczaj stawiają czoła problemom, których instytucje publiczne z różnych przyczyn nie rozwiązują. Można więc śmiało pokusić się o stwierdzenie, że organizacje obywatelskie są uzupełnieniem działań państwa. Ich rola jest nieoceniona, ponieważ troska o życie jednostek przekłada się na poprawę funkcjonowania społeczeństwa oraz lokalnych wspólnot w wielu newralgicznych obszarach. Przejawiająca się w działaniach lokalnych stowarzyszeń solidarność jest formą odruchu serca, kształtującą sprawne społeczeństwo obywatelskie. Te wartości - troska o innych, solidarność, a także odpowiedzialność - są szczególnie widoczne w relacji z osobami potrzebującymi dodatkowego wsparcia.

Mural przedstawiający Małego Księcia i Różę to zatem nie tylko piękna ozdoba starej kamienicy. W tym konkretnym przypadku, to przede wszystkim symbol troski oraz odpowiedzialności za drugiego człowieka. Pomysłodawcy tego projektu podkreślają, że ma on także charakter ważnej deklaracji społecznej, w myśl której osoby z niepełnosprawnościami są pełnoprawnymi mieszkańcami miasta. Mural jest swego rodzaju manifestem, wezwaniem do tolerancji i empatii wobec osób z niepełnosprawnościami.

Tego typu deklaracje i działania są potrzebne. Wiele osób przyznaje, że niekiedy w obecności osób chorych, niepełnosprawnych czuje zakłopotanie i nie wie jak się zachować. A to prostsze niż mogłoby się wydawać. Wystarczy zapytać: "czy mogę i jak mogę Ci pomóc?" Jedna z głównych zasad savoir vivre wobec osób z niepełnosprawnościami mówi o tym, że bardzo ważne jest, by zwracać się do nich bezpośrednio. Różne rodzaje niepełnosprawności oczywiście będą wymagać różnych zachowań, ale każdy człowiek może przyjąć jedną uniwersalną zasadę troski i odpowiedzialności za drugiego człowieka.

Warto podkreślić, że nie chodzi tu tylko o opowieść z morałem, lecz o fundamentalne elementy systemu wartości, które są dobrze ugruntowane w tradycji myśli humanistycznej. Odpowiedzialność, o której mowa, jest charakterystyczna dla filozofii dialogu i pełni w niej niezwykle ważną rolę. Ma być wezwaniem do tego, aby umacniać dobro. Szczególnie w stosunku do drugiego człowieka. Odpowiedzialność definiuje nasze życie, a zwłaszcza jego społeczny wymiar. Francuski filozof Emmanuel Levinas mówił o tym, że twarz innego człowieka jest moralnym wezwaniem do odpowiedzialności, burzy egoizm i rodzi pojęcie empatii oraz troski.

Przykład muralu Małego Księcia i Róży pokazuje, że zagadnień dotyczących odpowiedzialności i dialogu możemy szukać nie tylko w filozofii. Gdyby ktoś się zastanawiał "gdzie?" - to podpowiadamy: na ulicach miast. Poznańskie instytucje pozarządowe na co dzień szerzą i pielęgnują wartości bezinteresownej pomocy. Oprócz realizacji ważnych i konkretnych zadań dokładają przysłowiową cegiełkę do budowy społeczeństwa obywatelskiego. Taka forma solidarności mieszkańców ma wielką moc sprawczą, przyczyniając się do wzrostu tolerancji oraz empatii - zachowań ważnych dla wspomnianej filozofii dialogu. Małe gesty to wielka sprawa, pamiętajmy o tym nie tylko w czasie zbliżających się Świąt.

Julia Trawińska

Julia Trawińska - absolwentka Wydziału Filozoficznego UAM, specjalność: komunikacja społeczna. Od października naukę kontynuuje na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM. Współautorka książki Izolacja i zmęczenie. Listy.

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2022